Wat zoek je in de Digitale Collectie Zeeland?

Samenvatting inhoud brief

Nieuwe Kaart van SurinameNieuwe kaart van Suriname door J. Ottens, eind 17de eeuwAbel Thisso schreef op 8 januari 1672 aan luitenant Collaerdt in Vlissingen en meldde dat hij op 22 december 1671 was aangekomen. Hij heeft niet veel nieuws te vertellen behalve dat het met de suiker goed gaat, maar dat het ontbreekt aan christenen, ambachtslieden en planters.
Hij beloofde per volgende gelegenheid suiker te zenden bestemd voor de vrouw en kinderen van Collaerdt. Hij verzocht Collaerdt hem een lijst van officieren te sturen.
Luitenant Huijbert bleef tot nader order in Suriname.

Abel Thisso
Eigenlijk Tyssot, ook geschreven Tissot en soms vernederlandst als Abel Thijssen, zoon van Franse hugenoten.[1]
Volgens Lettres choisies écrites depuis sa jeunesse jusqu’à un âge fort avancé à différentes personneset sur toutes de sujets van mr. Simon Tyssot de Patot ( La Haye, 1727) was hij een achterneef van die schrijver.[2] Hij was vaandrig in dienst van de Staten van Zeeland, toen hij in 1668 door deze met soldaten en kolonisten naar Tobago werd gezonden, waar hij in april als ‘commandeur’ in functie trad. Zijn beheer op Tobago liet, door gemis aan tact tegenover burgers, militairen en indianen alles te wensen over. Dit belette niet dat hij, na het verlies van Tobago in december 1671, door de Staten van Zeeland naar Suriname werd gezonden om als luitenant, commandant van het garnizoen, onder luitenant-gouverneur Pieter Versterre dienst te doen. Hij werd met elf soldaten vervoerd op het schip De Biekorff van Jacob Soetelinck.[3]
Waarnemend gouverneur Versterre bevestigde zijn aankomst.[4] Thisso was in Suriname de opvolger van luitenant Herman de Huybert[5] en was in Suriname twintig jaar lid van de Raad van Politie.[6] Na het overlijden van gouverneur Versterre trad hij op 30 maart 1677 als luitenant-gouverneur op; hij bleef deze functie bekleden omdat de nieuw benoemde gouverneur Tobias Adriaenssen direct overleed. In Suriname zou hij als waarnemend gouverneur niet te veel gezag uitstralen.[7] In december 1678 werd hij opgevolgd door Johannes Heinsius.[8] De Staten van Zeeland kenden Thisso bij ordonnantie van 2 juli 1671 achterstallig traktement toe over de periode 11 juni 1667 tot 30 mei 1671.[9]

Luitenant Collaert
Over de geadresseerde, luitenant ‘Collaerdt’, zijn niet met zekerheid gegevens beschikbaar. Een Jan Collaert wordt op 1 april 1663 lidmaat van de Nederduitsch-gereformeerde kerk . Hij was op dat moment woonachtig in de Donderstraat.[10]

Herman de Huybert
Met 'luijtenant Huijbeert' is bedoeld luitenant Herman de Huybert, van wie in Zee(uw)post brieven aan Justus de Huybert te vinden zijn.[11]
Blijkens de notulen van 19 maart 1671 van de Staten van Zeeland werd vaandrig Herman de Huybert bevorderd tot luitenant van de compagnie te voet.[12] In 1676 diende hij nog steeds of weer als luitenant in Suriname en werd zijn bezoldiging door de Staten betaald.[13]

Literatuur
*Nettie Schwartz, ‘Weggaan of blijven? Brieven uit Suriname van Zeeuwse landverhuizers in 1672’, in: Archief  (2012) 93-150.

Noten
[1] Linde, J.M. van der Surinaamse suikerheren en hun kerk. Plantagekolonie en handelskerk ten tijde van Johannes Basseliers, predikant en planter in Suriname (Wageningen 1966) p. 64.
[2] Zie hierover: Nieuw Theologisch Tijdschrift (1916) p. 1 en Revue du XVIIIe siècle (oktober 1916), beide artikelen van dr. J.C. van Slee.
[3] 'Den schipper Jacob Soetelinck werdt bij desen geordonneert om in sijn onderhebbende schip Den Biekorff te nemen den vendrigh Abel Thiso en denselven te laeten genieten het tractement in de cajute alsmede desselfs schoonsoon Gideon Maurice en deselve over te brengen naer Suriname, sullende denselven schipper voor den laesten alleene maer genieten vijf ponden Vlaems voor transport volgens het placcaet mits overbrengende van derselver arrivement een wettich certificaet bij handt en zegel van den commandeur geteijckent. Actum in ’t Hoff van Zeelandt tot Middelb[urch] den 27 october 1671. Ter ordonnantie van de Gecommitteerde Raden van de Staten van Zeelant. [w.g.] Justus de Huijbert' Bijlage bij brief TNA HCA 30 1059 I Geleijn Blonckebijle koopman Vlissingen 11 januari 1672.
[4] 'Verclaere en certificere bij desen alsdat monsieur Abel Thijsso als vendrich met sijn schoonsoon op den 24en december alhier in Suriname wel ende gesondt is gearriveert. Tot oirconde hebbe dit mijn handt onderteijckent. Actum Paramaribo den 31 december 1671.
Pieter Versterre'. Bijlage bij dezelfde brief.
[5] brief van 6 mei 1673 van Pieter Versterre ZA, Zeeuwse archivalia uit Suriname en omliggende kwartieren 1667-1683 2035-241 p. 189.
[6] Helman, A. Waar is Vrijdag gebleven? (1983) p. 30.
[7] Meiden, G.W. van der Betwist bestuur, de eerste eeuw bestuurlijke ruzies in Suriname 1651-1753 (Amsterdam 2008) p. 33.
[8] Buve, R., “Gouverneur Johannes Heinsius; de rol van de Aerssen’s voorganger in de Surinaamse indianenoorlog, 1678-1680” in: Nieuwe West-Indische Gids deel 45 nr. 1 (1966) p.17.
[9] Zeeuws Archief, GIDS 102 Staten van Zeeland en Suriname, 1667-1684 (1692) inv. nr. 845 Aan Abel Thisso, vaandrig/commandeur op Tobago, later in Suriname, het restant van 34 heeremaanden van twintig dagen traktement volgens ordonnantie van 2 juli 1671: ‘Aen Abel Thisso als vendrich de somme van eenhonderttsestich ponden ses schel[lingen] negen grooten Vlaems over reste en voldoeninghe van XXXIIII heeren maenden van XX dagen tractement van den 11 junij 1667 tot den 30 meij 1671 bij ordonnantie van den 2e julij 1671 met bekentenisse hier overgedient. Dus 160 £ 6 s. 9 gr. Vl[aem]s’.
[10] ZA, DTBL Vlissingen 23, register K 483, folio 74 vs.
[11] TNA HCA 30 1059 I Justus de Huijbert secretaris Staten van Zeeland Abdij Middelburg 8 januari 1672 brief 1 en TNA HCA 30 1059 I Justus de Huijbert secretaris Staten van Zeeland Abdij Middelburg 8 januari 1672 brief 2.
[12] Notulen van de edel mogende heeren Staten van Zeelandt volume 86, 19 maart 1671 pag. 90.
[13] Notulen van de edel mogende heeren Staten van Zeelandt volume 91, 24 juni 1676 pag. 105-106.

Bij deze context hoort de volgende brief:
*HCA 30 1059 I luitenant Collaert via kapitein Wijrij Vlissingen 8 januari 1672

Andere brieven in Zee(uw)post van Abel Thisso:
*HCA 30 1059 I Abraham Musch oud equipagemeester Vlissingen 8 januari 1672 FRA
*HCA 30 1059 I notaris Pieter van Delle Vlissingen 13 januari 1672 FRA
*HCA 30 223 Musch Havenkanaal Vlissingen 13 september 1672