Wat zoek je in de Digitale Collectie Zeeland?

Inhoud brieven

Johan Willem Sextroh meldt als handelaar -en niet als kapitein- voor de Schouwse Aart van den Broeke in twee brieven over de handel die hij voor hem regelt op Curaçao. Op 21 oktober 1780 laat hij weten dat alle bloem is verkocht voor 19 duiten (ongeveer 7,9 cent) per pond. Hij moet daarbij wel melden dat er eigenlijk sprake is van een beetje fraude, want het zijn Zierikzee ponden die minder wegen dan de Amsterdamse waarmee op het eiland gerekend wordt. Maar, zo stelt hij, als er iemand lastig over doet zal hij een korting van 3% geven, liever dan dat de lading gewogen wordt. Het vlees dat aan boord was werd voor 11,5 penning per vat verkocht. Dat wekte wat bevreemding bij Sextroh omdat die gewend was dat dit per gewichtseenheid werd verkocht. Wel zat hij nog in het haar met de lading Thierse wijn en enkele andere oxhoofden. Zelf had hij nog geen retourlading voor Van den Broeke in kunnen slaan, maar kapitein Barend Akkerdaas was op 13 oktober vanuit Demerary gearriveerd en die zou als eerste van het eiland vertrekken. Sextroh beloofde er voor te zorgen dat hij de eerste retourvracht voor Van den Broeke met zijn schip mee zou geven, dat nog voor hem thuis zou zijn. Daar kreeg hij helemaal gelijk in, want Sextroh zou door de oorlog pas in mei 1782 terugkeren in Zierikzee. Deze brief is waarschijnlijk echter een kopiebrief geweest waaraan later nog tekst is toegevoegd en die tegelijk met de brief van 6 januari 1781 is verzonden met kapitein Jurgen Andriese. In de brief van 6 januari wordt nogmaals gerefereerd aan het meezenden van de retourlading met schipper Akkerdaas en verwezen naar de afrekening van de partij bloem. Sextroh heeft een totaal van 116 vaten bloem met een gewicht van 23.446 pond verkocht. Na aftrek van 3% onkosten blijft daar netto 22.743 pond van over die verkocht is voor 19 duiten per pond, een totaalbedrag van fl. 1.125,11. Daar gaat nog een provisie van 8% voor Sextroh zelf vanaf, die daarmee negentig gulden verdient. Het opmerkelijk is dus dat Sextroh niet alleen als kapitein actief is, maar ook als cargadoor provisie ontvangt voor de verkoop van goederen in West-Indië. Andere kosten die hier nog vanaf gaan zijn onder meer de pakhuishuur, de kosten van het kruien en de avarij-kosten. Daarmee blijft een winst over van fl. 746,11.

Gegevens Johan Willem Sextroh en Aart van den Broeke

Van Johan Willem Sextroh is bekend dat hij in Osnabrück werd geboren, rond 1779 via Duinkerken naar Zierikzee kwam en in 1788 op de terugreis vanuit Berbice op St. Thomas, thans Sao Tomé (een van de Maagdeneilanden) overleed en daar ook werd begraven. Hij liet toen een vrouw en twee kinderen na. Sextroh was getrouwd met Maria Petronella du Vernois (overleden 21 april 1791).[1] Nadat Sextroh in mei 1782 via Amsterdam terugkeerde in Zierikzee van zijn reis naar Curaçao werd hij aangesteld als kaperkapitein op het schip de Goede Verwagting. Daarmee nam hij op 28 oktober 1782 in dienst van de rederij Heshuijsen & De Jonge de Engelse pakketboot The Dolphyn, van kapitein Matthew Flynn, op weg van Hellevoetsluis naar Harwich.[2] Van die actie van Sextroh werd door Jan Kobell een gravure gemaakt.[3] Op 12 februari 1787 bleek Sextroh niet langer het bevel over een schip te voeren. Hij wilde een eigen schip kopen met Zierikzee als thuishaven. Daartoe vroeg hij een premie om de vaart op Afrika gaan beginnen. De Raad van Zierikzee formuleerde hierop het volgende voorstel: Sextroh zou een premie van ƒ 1.000,- krijgen als de goederen die hij meebracht in Zierikzee werden verkocht. Werden de goederen alleen overgeslagen in Zierikzee dan zou de premie ƒ 600,- worden. In een boek van de Weeskamer van Zierikzee is sprake van een bedrag van ƒ 168,- dat aan het spaartegoed van de wees van J.W. Sextroh zou worden toegevoegd.[4] Dit bedroeg 4% rente van het bedrag dat voor de wees (Jan Frederik?) nog bij de Weeskamer lag.

Aart van den Broeke was gehuwd met Katharina Willemse Hocke. Zij kregen de volgende kinderen: Hendrika, Willem, Pieternella, Jan, Janna, Jan en Maria. Van den Broeke was een arm boertje en woonde aan de Meeldijk te Burgh. Hij was tevens in dienst van Andries Heshuijsen, Rentmeester-Generaal van Zeeland Beoostenschelde. Deze Van den Broeke was door hem aangesteld als strandvonder. Hij leverde de vondsten van het strand echter niet in, maar behield alles zelf en zo werd hij een zeer vermogend man. Hij lijkt ook gelden van het waterschap en van de kerk verduisterd te hebben. Uiteindelijk werden zijn fraude praktijken de mensen van Burgh te gortig, waarna zijn boerderij totaal werd verwoest. Hij vluchtte naar Frankrijk en kwam niet meer terug. Een door hem geschreven boekje, uit 1792, refereerd nog aan hem.[5]

Aart van den Broeke was op 16 oktober 1784 getuige bij de doop van Aart, zoon van Willem van Westen en Martina van den Broeke. Hij was dat samen met Catarina Hokke.[6] Ook was hij ingeschreven als poorter van de stad Zierikzee en lid van de N.H. Kerk.[7] Tenslotte werd op 1 april 1731 in Noordgouwe gedoopt ene Aart, zoon van Hansen Aartse van den Broeke en Leuntje Jans de Swarte.[8]

De reis van de Vrouw Catharina Jacoba (1780-1782)

Gevecht tussen hoekerschip Vrouw Machtelyna en Engels fregat Diamant voor de haven van Curaçao, 1782, Carel Frederik Bendorp (I), naar P.M. la Cave, 1782, bron: Rijksmuseum, RP-P-OB-85.233Gevecht tussen hoekerschip Vrouw Machtelyna en Engels fregat Diamant voor de haven van Curaçao, 1782, Carel Frederik Bendorp (I), naar P.M. la Cave, 1782, bron: Rijksmuseum, RP-P-OB-85.233

Zierikzee is in de 18de eeuw een florerende haven, maar in het derde kwart lopen de winsten terug en proberen reders zich op West-Indië te richten. In 1780 reden zij zo'n dertig schepen uit die dat jaar ongeveer honderd reizen maken. Een van die schepen is het fregat de Vrouw Catharina Jacoba van de reder Gilles van IJsselstein (zie ook andere Zee(uw)post brieven) met als kapitein Johan Willem Sextroh. Het schip vertrekt op 28 juli 1780 met stukgoed en dertig bemanningsleden naar Sint-Eustatius via Curaçao.[10] Als op 20 december 1780 de Vierde Engelse Oorlog uitbreekt wordt in februari 1781 St. Eustatius ingenomen. Curaçao blijft voor de Nederlanders behouden. Het schip van Sextroh wordt gevorderd en wordt ingezet in de wateren rondom het eiland. Sextroh zet extra bemanning aan boord, tot 84 koppen en het schip wordt met 31 stuks geschut bewapend. Het patrouilleren neemt de nodige tijd in beslag. Het schip blijft tot 5 april 1782 kruisen in de wateren rond Curaçao, waarna het rustiger is en het schip op 20 juni 1782 (onder Oostenrijkse vlag) terugkeert in de haven van Amsterdam na een reis van bijna twee jaar.[11] Kapitein Sextroh zou grote bekendheid verwerven door na deze reis als kaperkapitein de Engelse pakketboot Dolphin buit te nemen met zijn schip de Goede Verwagting.

Literatuur

Noten

  1. Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, poorterboeken. Uit het stuk met de code ZZ28-2256 blijkt dat Sextroh, 42 jaar oud, poorter van Zierikzee is geworden op 10 mei 1779. Hij had 3 kinderen: Johannes Anthonius (1767), Isabella Josepha (1769) en Jan Frederik (1774 - overleden 17 september 1798)
  2. De Blauwe Wimpel 14 (1959) 366-371.
  3. Van deze gravure bestaan vele exemplaren, onder meer in de Topografisch-Historische Atlas van Zierikzee, lade 067.
  4. Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Weeskamer Zierikzee 44-72, 11 oktober 1799
  5. In de Bibliotheek van Gemeentearchief Schouwen-Duiveland te Zierikzee staat onder nr. 3863 een boekje dat door hem geschreven en gepubliceerd werd in 1792.
  6. Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, doopboek Nieuwerkerk, 16 oktober 1784
  7. Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, poorterboek Zierikzee, Aart van den Broeke (Z 28-2576). Hij werd op 20 november 1788 samen met 5 kinderen ingeschreven als poorter van Zierikzee. Op 17 december 1789 schreef men Aart van den Broeke in als lidmaat van de N.H. Kerk van Zierikzee, getuige ZZ 30-4654.
  8. Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, NO 13/1-844.
    [10] F. van der Doe, 'Zeevarenden in het 18de-eeuwse Zierikzee', 49-56.
    [11] Erik van der Doe, 'De kaper gekaapt', 104-105.

 

Bij deze context horen de volgende brieven: